Ticaret Bakanlığı kapsamında faaliyet gösteren Reklam Kurulu, tüketicileri aldatıcı ve yanıltıcı şekilde yapılan fiyat ve indirim reklamları konusunda inceleme ve denetimler yapmıştır. Bu inceleme ve denetimler sonucunda, sektördeki yanlış uygulamalara yol göstermeye yönelik bir düzenlemeye ihtiyaç olduğu fark edilmiştir.

Bu kapsamda, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği temel alınarak, tüketiciye sunulan her türlü fiyat bilgisi içeren reklamlar ve indirimli satış reklamlarının nasıl olması gerektiğini ve doğru örnekleri içeren “Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamaları Hakkında Kılavuz” (“Kılavuz”) yayınlanmıştır.

Kılavuz ile reklam veren, reklam ajansları, mecra kuruluşları ve reklam veren konumunda olan satıcı, sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcılar ve reklamcılık ile ilgili tüm kişi, kurum ve kuruluşlara yol gösterilmesi amaçlanmaktadır.

Kılavuz uyarınca düzenlenen maddeler, temel ilkeler, fiyat bilgisi içeren reklamlar ve indirimli satış reklamları şeklinde üç bölüme ayrılmaktadır.

1. TEMEL İLKELER

Kılavuz’da yer alan temel ilkelere ilişkin düzenlemeler aşağıdadır:

  • Tüketicinin bir malı edinebilmesi için zorunlu ve makul masraflar dışında ödeme yapması gerektiği durumlarda, o mal için “bedelsiz, bedava, ücretsiz” gibi tanımlarda bulunulmamalıdır. Ayrıca, tüketicinin ödemesi gereken tüm ücretlerinin fiyatla birlikte gösterilmesi gerekmektedir.
  • Tüketicinin açık onayı alınmadan ilave ödeme yükümlülüğü doğuran seçenekler direkt seçili olarak sunulmaması, tüketicinin seçim yapması gerekmektedir.
  • Fiyat veya indirim, mağazadaki veya belli kategorideki tüm mal ve hizmetler için geçerli ise “net, tümü, her şey” gibi ifadeler kullanılabilir.
  • Farklı mal ve hizmetler için farklı indirimler uygulanıyorsa, ilgili fiyat ve indirimin geçerli olduğu mal ve hizmet kategorileri tüketicinin anlayabileceği şekilde (örneğin, “kış sezonu ürünleri” gibi) açıkça belirtilmelidir.
  • İndirimli satış kampanyalarına ilişkin reklamlarda “…e varan, …den itibaren, …e kadar” gibi ibareler okunabilir büyüklükte yazılmalıdır. Ayrıca, bu ibareler ile indirimli satışa tabi olan malların kapsamı tüketicinin makul beklentisini karşılamalıdır.
  • Mal veya hizmete ilişkin makul bir süre ve miktarda söz konusu mal veya hizmeti belirtilen fiyattan sunamayacağına veya başka bir yerden tedarik edemeyeceğine ilişkin yeterli bilgi sahibi olmasına rağmen tüketiciye herhangi bir uyarı yapılmadan ilgili mal veya hizmetlerin sunulan fiyat kapsamında reklamının yapılmaması gerekmektedir.
  • Tüketicinin ani bir karar vermesini sağlamak ve bilinçli bir tercih yapması için gerekli fırsat veya zamanı kullandıramayacak şekilde, gerçeğe aykırı olarak bir mal veya hizmetin sadece çok kısıtlı bir süre içinde belirli şartlar altında sunulacağı belirtilmesi engellenmiştir.
  • Kılavuz’da ayrıca, yaşlılar, engelliler ve çocuklar gibi hassas tüketici gruplarına yönelik indirimli satış reklamlarında ve ticari uygulamalarda ilave özen gösterilmesi gerektiği belirtilip, özellikle çocuklara yönelik reklamlarda;

a) Mal veya hizmetin fiyatının düşük olduğu algısı oluşturacak şekilde, fiyat bilgisinin yanında “yalnızca, sadece” gibi ifadeler kullanılmaması gerektiği,

b) Çocukların bir mal veya hizmeti edinmek için, ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik edilmemesi gerektiği,

c) Mal veya hizmetlerin edinilmesi için, çocukların sözleşme yapmalarını ima edecek ifadeler kullanılmaması gerektiği de belirtilmiştir. 

2. FİYAT BİLGİSİ İÇEREN REKLAMLAR

Kılavuz’da yer alan fiyat bilgisi içeren reklamlara ilişkin bazı düzenlemeler aşağıdadır: 

  • Reklamlarda tüketicilerin bilgisine sunulan fiyat, mal veya hizmetin tüm vergiler dâhil toplam satış fiyatı olması gerektiği belirtilmiştir.
  • Tüketicinin özelliklerine veya ilgili mevzuatlara göre bir ücretin hesaplanamadığı durumlarda, bu unsurların fiyata dahil olmadığı açıkça belirtilmeli ve hesaplanma yöntemine yer verilmelidir.
  • Yurt dışında ifa edilmesi öngörülen paket tur ve eğitim hizmetleri ile yurt dışına yönelik ulaşım ve konaklama hizmetlerinin reklamları hariç; reklamlardaki satış fiyatları TL cinsinden verilmelidir.
  • Mal veya hizmetin fiyatının başka bir mal veya hizmete bağlı olduğu durumlarda, tüketicilerin reklamda yer verilen fiyattan yararlanması için yerine getirilmesi gereken şartlar açıkça belirtilmelidir.
  • Taksit tutarlarının verildiği reklamlarda; taksit tutarı ile birlikte toplam fiyat ve taksit sayısı açıkça ifade edilmelidir.
  • Reklamlarda bir mal veya hizmetin, belirli yükümlülükleri yerine getirmek koşuluyla tüketicilere bedelsiz verileceği taahhüt edildiği durumlarda, söz konusu yükümlülükler reklamda açıkça belirtilmelidir.
  • Fiyatın geçerliliği ile ilgili bir süre veya stok sınırı var ise, bu süre ve stok miktarı reklamlarda açıkça belirtilmelidir.
  • Tüketiciye kişiselleştirilmiş fiyat sunulduğu durumlarda, buna ilişkin bilgi ile o mal veya hizmet ile ilgili olarak belirlenen güncel satış fiyatına ve kişiselleştirilmiş fiyata aynı alanda yer verilmelidir. 

3. İNDİRİMLİ SATIŞ REKLAMLARI

Kılavuz’da yer alan indirimli satış reklamlarına ilişkin bazı düzenlemeler aşağıdadır: 

  • Bir mal veya hizmete ilişkin indirim yapıldığını gösteren reklamlarda, indirimden önceki fiyat, indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ve indirime konu mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi zorunludur.
  • İndirimli satış reklamlarında, hangi mal veya hizmetlerin indirimli satışa tabi olacağı veya ne kadar indirim uygulanacağı konularında anlam karışıklığına yol açacak, yanıltabilecek ifade veya görüntülere reklamlarda yer verilemez.
  • Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespit edilmesinde, indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınacaktır. Ancak çabuk bozulabilen ürünlere ilişkin reklamlarda 30 gün içindeki en düşük fiyat değil, indirimli fiyattan bir önceki fiyat esas alınır. Ayrıca, genel fiyat indirimi niteliğindeki duyurularda indirimden önceki fiyatın belirtilmesine gerek yoktur.
  • Bir mal veya hizmetin aynı satıcı tarafından ve aynı e-ticaret platformu üzerinden farklı uzantılar üzerinden satışa sunulurken, farklı indirim oranları ve tutarlarının belirlenmesi tüketici nezdinde karışıklığa yol açacağından mevzuata aykırı olacaktır.

 Bütün bunlara ek olarak Kılavuz’da, reklam verenlerin herhangi bir mecrada yayınlanan fiyat gösterimleri, indirimli satış duyuruları, stok bildirimleri ve ticari uygulamalardan sorumlu olacağı düzenlenmektedir. Ayrıca, aracı hizmet sağlayıcılarına oluşturdukları sistem üzerinden satış yapan satıcı ve sağlayıcıları bu Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirme yükümlülüğü doğmaktadır.

Yazarlar: Hatice Ekici Tağa, Bensu Özdemir, Öykü Su Sabancı