29.12.2022 tarihinde Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Bu Yönetmelik kapsamında, etkin ve adil rekabet ortamının tesis edilmesi ve elektronik ticaretin gelişiminin sağlanmasını temin için gerekli görülen usul ve esasların belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yönetmelik’teki önemli değişiklerden biri de “Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlali”ni düzenleyen bölümdür. Bu bölümde, “Fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline yönelik şikâyet başvurusu”, “Şikâyet başvurusuna itiraz” ve “Şikâyet başvurusunun sonuçlandırılması” hususları ayrı ayrı düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile başta marka hakları olmak üzere tüm fikri ve sınai hakların korunmasına yönelik hızlı sonuç alınabilmesi hedeflenmiştir. Bu kapsamda da, fikri ve sınai hakların ihlaline ilişkin bir şikayet olduğunda inceleme olmaksızın ürünü yayımdan kaldırma yükümlülüğü ile e-ticaret platformlarının aktif bir şekilde fikri ve sınai hakların korunmasında rol alması sonucu doğmaktadır.
E-ticaret platformları Yönetmelik’te “Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı” (“ETAHS”) kapsamında kabul edilmiştir. Yönetmelik’te ETAHS şu şekilde tanımlanmıştır: “Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcı”.
Yönetmelik’teki bir diğer önemli terim ise “Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı”dır (“ETHS”) ve şu şekilde tanımlanmıştır: “Elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcı”.
Fikri ve sınai hakların ihlali durumunda yapılacak şikayetin usul ve esasları ile ETAHS ve ETHS’nin bu süreçteki hak ve yükümlülükleri aşağıda detaylıca açıklanmaktadır.
Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlaline Yönelik Şikâyet:
Yönetmelik’e göre, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline yönelik şikâyet başvurusu, dâhili iletişim sistemi, noter veya KEP (kayıtlı elektronik posta) aracılığıyla aşağıda belirtilen hususları içerecek şekilde ETAHS’ye yapılabilir:
- Türk Patent ve Marka Kurumunca düzenlenen hak sahipliğini gösterir tescil belgesi veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenen bandrol formu ya da 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki meslek birlikleri bakımından faaliyet belgesi.
- Şikâyette bulunanın gerçek kişi olması halinde adı, soyadı, T.C. kimlik numarası, adres bilgileri, e-posta adresi ve varsa KEP adresi; tüzel kişi olması halinde unvanı, adres bilgileri, e-posta adresi, varsa KEP adresi ve vekil sıfatıyla şikâyette bulunulması halinde vekalet verenin ve vekilin anılan bilgileri ile vekilin temsile yetkili olduğunu gösterir belge.
- Şikâyet konusu ürünün fikri ve sınai mülkiyet hakkını ihlal ettiğine dair gerekçe ve deliller.
- Şikâyete konu ürünü gösterir internet adresi.
- Şikâyet başvurusu kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda başvuru sahibinin doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyanı.
Yönetmelik ile yukarıda belirtilen hususları içermeyen başvurular, ETAHS tarafından işleme alınmayacak ve eksikler konusunda başvurucu bilgilendirilecektir.
Yukarıdaki şartları sağlayan başvurular bakımından ise ETAHS, şikâyet başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren 48 saat içerisinde şikâyete konu ürünü yayımdan kaldırmalı, durumu ETHS’ye ve hak sahibine bildirmelidir. Ayrıca, ETHS’ye yapılacak bildirimde, şikâyet başvurusuna itiraz yöntemleri de açıklanmalıdır.
Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlaline Yönelik Şikâyete Karşı İtiraz:
Şikayete konu ürünün yayımdan kaldırılmasından sonra, ETHS’nin bu duruma itiraz etme hakkı bulunmaktadır. Yönetmelik ile itirazın, ürünü yayımdan kaldırılan ETHS tarafından dâhili iletişim sistemi, noter veya KEP aracılığıyla ETAHS’ye yapılması gerektiği düzenlenmiştir. Yönetmelik’e göre şikâyet başvurularına itirazda aşağıdaki hususların yer alması zorunlu olup ETAHS, aşağıda belirtilen hususları içermeyen itiraz başvurularını işleme almayacak ve itiraz sahibini eksiklikler konusunda bilgilendirecektir.
- İtirazda bulunanın adı, soyadı veya unvanı ile yetkili temsilci veya vekil sıfatıyla itirazda bulunulması halinde bunların ad ve soyadları ile temsile yetkili olduklarını gösterir belge,
- İtirazın gerekçeleri, yayımdan kaldırılan ürünün şikâyette bulunanın fikri ve sınai mülkiyet haklarını ihlal etmediğine dair belge ve deliller,
- Ürünün orijinal olduğunu ispatlamaya elverişli fatura veya fatura yerine geçen belgeler, kendisinden başlayarak geriye doğru fikri ve sınai mülkiyet hakkı sahibini veya hak sahibinin verdiği yetkiyle ürünü piyasaya sunmuş kişileri gösterir sözleşme, sair belge ve deliller,
- İtirazda bulunanın, itiraz başvurusu kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyanı.
Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlaline Yönelik Şikâyet başvurusunun sonuçlandırılması
ETAHS, ETHS tarafından sunulan itirazı inceleyecektir. ETAHS tarafından yapılacak inceleme yalnızca ETHS’den temin edilen bilgi ve belgelerin incelenmesi ile sınırlıdır. ETHS’nin itirazında haklı olduğu sunulan bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılması halinde ETAHS, şikâyete konu ürünü itiraz başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren 24 saat içerisinde yeniden yayımlamalı ve durumu hak sahibi ile ETHS’ye gecikmeksizin bildirmelidir.
ETAHS, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlalini ispatlayıcı yeni belgeler sunulmadıkça, aynı ürün ve iddiaya ilişkin yeni şikâyet başvurularını işleme almayacak ve bu durumu başvuru sahibine bildirecektir.
Yukarıda da bahsedildiği üzere, bu usul olası fikri ve sınai mülkiyet hakkı kayıplarının daha hızlı önüne geçilmesini amaçlamaktadır. Dolayısıyla, kişiler bu düzenlemeler ile cezai veya hukuki yargı yoluna başvurmaktan alıkonulamayacaktır. Bu kapsamda, ilgili kişilerin genel hükümlere göre adli ve idari mercilere başvurma haklarının bulunduğu Yönetmelik ile de açıkça ifade edilmiştir.
Yazarlar: Hatice Ekici Tağa, Bensu Özdemir, Ebru Gümüş