07.07.2022 tarihinde 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da değişiklik yapılmış ve buna istinaden 29.12.2022 tarihinde Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. İlgili Yönetmelik kapsamında, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı (“ETAHS”) ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların (“ETHS”) yükümlülükleri, elektronik ticarette haksız ticari uygulamaları, hukuka aykırı içerik, aracılık sözleşmesi, elektronik ticaret lisansı ve elektronik ticaretle ilgili diğer hususlar düzenlenmiştir. Bununla birlikte, Yönetmelik’in uygulanmasına ilişkin geçiş süreci öngörülmüş ve aşağıda yürürlük tarihi farklı olarak belirtilen hükümler dışında, yürürlük tarihi 01.01.2023 olarak belirlenmiştir.

Yönetmelik’te yer alan bazı önemli terimler ve tanımları şu şekildedir:

Elektronik ticaret: “Fizikî olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadî ve ticari her türlü faaliyet”,

ETAHS (Yönetmelik ETAHS’leri net işlem hacmine göre 3 kategoriye ayırmaktadır. 3 kategori şu şekildedir: Orta, Büyük ve Çok Büyük): “Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcı”,

ETHS (Yönetmelik ETHS’leri net işlem hacmine göre 3 kategoriye ayırmaktadır. 3 kategori şu şekildedir: Orta, Büyük ve Çok Büyük): “Elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcı” ve

Elektronik ticaret pazar yeri: “ETAHS’nin aracılık hizmetini sunduğu elektronik ticaret ortamı.”

Yönetmelik kapsamında düzenlenen yükümlülükler ve diğer hususlar ise aşağıdaki gibidir:

1- Bilgi verme ve/veya Doğrulama Yükümlülüğü

  • ETHS’ler: ETHS’nin kendisine ait internet sitesinde “iletişim” başlığı altında sağlanması gereken bilgiler düzenlenmiştir. “İletişim” bölümüne doğrudan ETHS’nin kendi elektronik ticaret ortamının ana sayfasından erişilmelidir. Ayrıca, ETHS’ye ETAHS tarafından tahsis edilen alanda hangi bilgilerin sağlanacağı belirlenmiştir. Sağlanan bilgilerde bir değişiklik olması halinde ise, ilgili güncellemelerin yapılarak ETAHS’nin bilgilendirilmesi zorunludur.
  • ETAHS’ler: “İletişim” başlığı altında sağlanması gereken bilgiler düzenlenmiştir. Bu bölüme doğrudan ETAHS’nin kendi elektronik ticaret ortamının (pazaryeri) ana sayfasından ulaşılmalıdır. Ayrıca ETAHS, ETHS’nin Yönetmeliğin gerektirdiği zorunlu bilgileri görüntülemesi ve güncellemesi için ETHS’ye gerekli araçları sağlamalıdır.

ETAHS, bu bilgileri ETHS’nin halka açık web sitesinden doğrulamalıdır. Bu mümkün değilse, bu doğrulama doğrudan ETHS’den alınan belgeler aracılığıyla yapılmalıdır. ETAHS, doğrulayamadığı ETHS’lere aracılık hizmeti sağlamamalıdır. ETAHS, aracılık hizmeti verdiği ETHS’nin tanıtıcı bilgilerini güncel olarak şekilde muhafaza etmelidir.

ETAHS, kamu kurum ve kuruluşlarının kendisiyle doğrudan iletişim kurmasına imkân sağlayacak bir gerçek veya tüzel kişiyi irtibat noktası olarak belirleyerek, bu kişinin iletişim bilgilerini Ticaret Bakanlığı’na (“Bakanlık”) bildirecektir.

2- Siparişe İlişkin Yükümlülükler

ETAHS ve kendine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren ETHS, ikinci el ürünlerin kullanılmamış ürünlerden farklı bir kategori/bölüm altında satılmasını sağlamakla yükümlüdür. Ayrıca Yönetmelik, daha önce Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği ile getirilen vergi dahil tam fiyatın gösterilmesi, satış koşullarının tam olarak gösterilmesi, fiyatın hesaplanma yöntemi vb. gereklilikleri tekrarlamaktadır.

Ayrıca, Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a benzer şekilde, ETAHS ve kendine ait elektronik ticaret ortamında faaliyet gösteren ETHS, siparişi aldığını, işlemin yapıldığı elektronik ticaret ortamı üzerinden ve ayrıca elektronik posta, kısa mesaj veya telefon araması gibi araçlardan en az biriyle gecikmeksizin alıcıya bildirmekle yükümlüdür.

3- Hukuka Aykırı İçerik ve Haksız Ticari Uygulamalar

  • Hukuka Aykırı İçerik: Aksine hüküm bulunmadığı sürece ETAHS’nin, ETHS tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırı hususlardan sorumlu olmadığı düzenlenmiştir. Ancak, ETHS tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olunması hâlinde ise ETAHS ilgili içeriği 48 saat içerisinde kaldıralı ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına gerekçesiyle bildirmelidir.
  • Haksız Ticari Uygulamalar: ETAHS’nin aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yeteneğini azaltan veya belirli bir kararı almaya zorlayarak normal şartlarda taraf olmayacağı bir ticari ilişkinin tarafı olmasına sebep olan uygulamalarının haksız olduğu düzenlenmiştir. Haksız ticari uygulamalar sınırlı sayıda verilmemiş, örnekleme yoluyla sayılmıştır. Örneğin, ETHS’nin onayı alınmadan önce ETAHS tarafından 14 günün üzerinde cayma hakkı süreleri belirlenemez.

Özellikle büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS, ETHS’nin üçüncü şahıslarla olan ticari ilişkilerini kısıtlayamaz. Ayrıca ETAHS, ETHS’nin alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamaz, herhangi bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlayamaz. Buna imkân sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilemeyeceği hükme bağlanmıştır.

4- Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı İhlali

Fikri ve sınai mülkiyet haklarına ilişkin ihlaller hakkında şikâyette bulunulması usulü düzenlenmiştir. Ayrıca, şikâyete itiraz usulü ile şikâyetin sonuçlandırılmasına ilişkin usuller de Yönetmelik ile düzenlenmiştir.

Bu kapsamda, ilgili şikâyet dâhili iletişim sistemi, noter veya KEP (kayıtlı elektronik posta) aracılığıyla ürünü yayımdan kaldırılan ETHS tarafından ETAHS’ye yapılır.

ETAHS, şikâyet başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren 48 saati geçmemek üzere gecikmeksizin şikâyete konu ürünü yayımdan kaldırarak durumu ETHS’ye ve hak sahibine bildirir. ETHS’ye yapılan bildirimde şikâyet başvurusuna itiraz yöntemleri de dahil edilmelidir.

Fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline yönelik şikâyet başvurularına itiraz ise, itiraz gerekçeleri ve kanıtlayıcı diğer bilgi belgeler dahil olacak şekilde dâhili iletişim sistemi, noter veya KEP aracılığıyla ürünü yayımdan kaldırılan ETHS tarafından ETAHS’ye yapılır.

ETHS’nin itirazında haklı olduğunun sunulan bilgi ve belgelerden açıkça anlaşılması halinde ETAHS, şikâyete konu ürünü itiraz başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren en geç 24 saat içinde yeniden yayımlar ve durumu hak sahibi ile ETHS’ye gecikmeksizin bildirir.

Yönetmelik’te kendi elektronik ticaret ortamını işleten ETHS’ye herhangi bir ihlalin bildirilme yöntemi düzenlenmemiştir. Bu amaçla fikri mülkiyet ve sınai haklar mevzuatında yer alan yöntemler kullanılabilir.

5- Aracılık Sözleşmesi

  • Kurulması ve Tadili: ETAHS ile ETHS arasındaki ticari ilişkinin koşulları yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenecek olup, aracılık sözleşmesini asgari şartlarına da Yönetmelik’te yer verilmiştir. Aracılık sözleşmesinin değişikliği halinde ise ETAHS’nin bildirim yöntemleri, değişiklerin uygulamaya konulacağı süreler ve ETHS’nin hangi durumlarda tazminatsız fesih hakkı olduğu ve bu hakkın nasıl kullanabileceği de Yönetmelik ile düzenlenmiştir. Yönetmelik ile sağlanan asgari şartlar ile ETHS’ler için asgari bir koruma temin edilmesi amaçlanmış olup, sözleşmelerin tadili durumlarında da ETHS’lerin hak kaybı yaşamalarının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.
  • Aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması ve sonlandırılması: ETAHS’nin, aracılık sözleşmesinde yer verilen nesnel ölçütler hariç olmak üzere aracılık hizmetini kısıtlaması, askıya alması veya sonlandırması mümkün değildir. Ancak, kısıtlama/askıya alma veya sonlandırmayı gerektiren durumların varlığı halinde süreç Yönetmelik ile belirlenen usul ve esaslara uygun ilerlemelidir. Aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması durumunda ETHS, aracılık sözleşmesine ve hukuka uygun olmak kaydıyla mevcut siparişlerini sonuçlandırmak zorundadır.

6- Genel Yükümlülükler

  • ETAHS tarafından aracılık hizmeti sunduğu ETHS’ler ile elektronik ticaret pazar yerindeki her türlü iletişimini kolay ve ücretsiz sağlamak üzere dahili iletişim sistemi kurulmalı ve iletişimlerin bu şekilde sağlanması gereklidir. Bu hükmün yürürlük tarihi 01.07.2023’tür.
  • ETAHS’nin,

             – kendisinin, veya

             – ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan, ya da

             – marka kullanım hakkını haiz olduğu malları,

aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde satışa sunması veya bu malların satışına aracılık etmesi yasaktır. Bu malların, farklı elektronik ticaret ortamlarında satışa sunulması halinde ise bu ortamlar arasında erişim imkânı sunması ve birbirinin tanıtımını yapması yasaktır.

  • ETAHS veya ETHS, önceden olumlu irade beyanlarını almadan ekonomik bütünlük içinde bulunmadığı kişilerin alan adlarının münhasıran ana unsurunu oluşturan tescilli markalarından oluşan anahtar kelimelere reklam vererek çevrim içi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamaz.
  • Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’ler elde ettiği veriler kullanırken Yönetmelik ile belirlenen usul ve esaslara uymalıdır. Bu kapsamda olan ETAHS’ler,

             – ETHS veya alıcıdan elde ettiği verileri, yalnızca aracılık hizmetinin sunulması ve geliştirilmesi amacıyla kullanmalı,

             – Aracılık hizmetinden elde ettiği verileri, kendisinin ETHS olduğu durumda veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu ETHS’ler üzerinden diğer ETHS’lerle rekabet ederken kullanmamalı, ve

             – ETHS’nin Yönetmelik ile belirlenen verileri bedelsiz ve etkin şekilde taşımasına ve aracılık sözleşmesinin süresi içinde bu verilere erişim sağlamasına teknik imkân sunmalıdır. Bu hükmün yürürlük tarihi 01.01.2024’tür.

  • Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHS’ler, şirket kuruluşu ve %5 veya daha fazla pay devri sonucunu doğuran pay devri ve edinimlerini (borsada kayden izlenen paylar hariç) ETBİS’e bildirmelidir.
  • Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETHS’ler bağımsız denetime tabidir ve bağımsız denetim raporunda yer alması gereken asgari hususlar Yönetmelik ile belirlenmiştir.
  • Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS, ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili olarak her yıl inceleme yapmalı ve bu incelemeye ilişkin mevzuata uygunluk raporu hazırlayarak Bakanlığa sunmalıdır.
  • Çok büyük ölçekli ETAHS ve çok büyük ölçekli ETHS’ler için önemli kısıtlamalar da öngörülmüştür. ETAHS, elektronik ticaret ortamında ekonomik bütünlük içinde olduğu bankalar dahil olmak üzere herhangi bir ödeme hizmeti sağlayıcısı veya kredi hizmeti sağlayıcısı kullanamaz.

7- Reklam ve İndirim Bütçesi

Yönetmelik’in uygulanmasında reklam ve indirim kabul edilecek uygulamalar belirtilerek, “Reklam Bütçesi” ve “İndirim Bütçesi” kapsamında harcamaya ve indirime ayrılabilecek tutarlar Yönetmelik ile düzenlenmiştir.

Genel olarak Reklam Bütçesi ve İndirim Bütçesi, net işlem hacmi gibi bazı ekonomik göstergelerle orantılı olarak belirlenmelidir.

Bu düzenleme ile özellikle büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS ve ETHS’ler saldırgan reklam politikaları, tüketici aldatıcı ve rekabet ortamını bozucu uygulamaları izlemelerinin engellenmesi amaçlanmıştır. Kazuistik bir yöntemle reklam ve indirime ayrılabilecek bütçelerin ve bu bütçeler kapsamında ayrılabilecek tutarların belirlenmesinde haksız rekabetin önlenmesi de amaçlanmıştır.

8- Elektronik Ticaret Lisansı

Elektronik ticaret lisansı almakla yükümlü olan ETAHS ve ETHS’ler için lisans başvuru süreci, başvurunun sonuçlandırılması, ödenecek lisans ücreti, parasal eşiklerin nasıl hesaplanacağı hususları hükme bağlanmıştır.

9- Denetim

Bakanlık’ın Yönetmelik kapsamında denetim yapmaya ve denetim sonuçlarını açıklamaya yetkisi düzenlenerek, Bakanlık’ın yetkisine giren hususlarla ilgili her türlü bilgi, belge ve defterler ile elektronik kayıtları isteme, bunları inceleme ve örneklerini alma, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi alma yetkisi hükme bağlanmıştır.

Yazarlar: Burak Özdağıstanli, Hatice Ekici Tağa, Bensu Özdemir